Mağdur Edilen Tüketicinin Yasal Hakları

Bu gibi durumlarda tüketici nasıl bir yol izlemeli?

Elvan Kılıç: Tüketicilerin hakları Tüketiciyi Koruma Kanunu‘nca düzenlenen hükümler tarafından korunmaktadır. Ayrıca, sahte ürüne ilişkin yürürlüğe giren Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği’nce de tüketicilerin hakları, piyasaya sürülen sahte ürünlere ve kötü niyetli satıcılara karşı korunmaktadır.
Ünlü alışveriş sitelerinde sipariş ettiği ürünün sahte olduğunu anlayan tüketici, hangi alışveriş sitesi aracılığı ile ürünü satın aldıysa, satıcıyı o alışveriş platformuna şikâyet etmeli ve o ürünün aslını satan firmayı da bilgilendirmelidir. Çünkü her firma kendi ürününün taklidinin olup olmadığını kendiliğinden tespit edemeyebilir. Ayrıca Tüketiciyi Koruma Kanunu‘ndaki haklarını kullanarak cayma hakkını 14 gün içerisinde kullanabilir, ürünün iadesini talep ederek ücretin geri ödenmesini talep edebilir.
Son zamanlarda pandemiden dolayı internet üzerinden alışveriş taleplerinin yoğunlaşması ile tüketicilerin hangi alışveriş sitesine nasıl güveneceklerini gösteren “güven damgası” sistemi doğdu. Güven damgası, e-ticaret sitelerinin Ticaret Bakanlığı’nca belirlenen kriterlere uyduğunu ve tüketicinin korunması için mevzuatlara uygun davranıldığını göstermektedir. E-ticaret alışverişinizi yaparken web sitesinde güven damgası logosunun bulunmasına tüketici dikkat etmelidir.
Kötü niyetli satıcılar alışveriş platformuna yapılan şikayetlere rağmen çoğu zaman satış yapmaya devam ediyor. Bu gibi durumlarda tüketici nasıl bir yol izlemeli?
Elvan Kılıç: Sahte ürün satıcılığı ciddi bir suç olup Sınai Mülkiyet Kanunu’nca ciddi yaptırımlarla karşılaşmaktadır. Böyle bir durumda satıcının hâlâ sahte ürün sattığını fark eden tüketici, ürünlerin toplatılması amacıyla en yakın savcılıkta suç duyurusunda bulunabilir ve korsan satışa engel olabilir. Sahte ürün satılması marka tecavüzüne girmekte olup satışını yapan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Tüketici sadece suç duyurusunda bulunmakla kalmayıp ayrıca sahte ürün satın alarak uğradığı maddi-manevi zararı ispatlayabildiği sürece talep edebilmek için dava açabilir. Ürünlerinin taklit edildiğini gören üreticiler veya firma sahipleri marka tecavüzünden dava açarak tazminat talep edebilir ve kişilerin cezalandırılmasını isteyebilirler.
Elvan Kılıç, tüketiciyi satıcı ile buluşturan alışveriş sitelerinden alışveriş yaparken dikkat edilmesi gerekenleri örneklerle açıkladı:
Taklit ürünlerde son kullanma veya üretim tarihini gösteren kodlar parmak ucu ile baskı uygulayarak veya boya sökücü (solvent) ürünler ile silindiğinde kolay silinir. Gerçek ürünlerde ise kod laminasyon altında yer aldığı için bu şekilde silinemez.
Taklit ürünlerin etiketlerinin baskı kalitesi düşüktür; baskı renkleri parlak, kenar çizgileri keskin değildir.
Tüketicilerin güvendikleri ve daha önce de deneyimledikleri satıcılardan alışveriş yapmaları, özellikle gerçekçi görünmeyen indirim oranları ya da promosyon kampanyalarını sorgulamaları, ürün görselliğinde ya da özelliklerinde ve alıştıkları ürün performansında farklılıklar tespit ettiklerinde üretici firmalarla bağlantıya geçmeleri daha güvenli olacaktır.